Innowacje i badania

Program – bezpłatny podręcznik oraz e-learning – dostępny jest na stronie www.tutoringkolezenski.pl

Tutoring Koleżeński to program wsparcia dla uczniów w spektrum autyzmu rozpoczynających naukę w klasie IV szkoły podstawowej. Celem programu jest wsparcie uczniów rozpoczynających kolejny etap edukacyjny. 

Program powstał w ramach Inkubatora Innowacji Społecznych POPOJUTRZE w trzech etapach: (1) rozpoznania potrzeb, (2) konsultacji prototypy i (3) testowania modelu w czterech szkołach. Na każdym etapie nasze pomysły konsultowaliśmy z uczniami, nauczycielami i rodzicami.

Tutoring Koleżeński pomaga m.in.:
1. lepiej poznać nowe otoczenie w IV klasie (nowi nauczyciele, nowe miejsca w szkole, nowe przedmioty szkolne),
2. nawiązywać relacje koleżeńskie,
3. chronić przed nękaniem.

W ramach programu Tutoringu Koleżeńskiego uczeń klasy IV (uczestnik) spotyka się codziennie ze starszą koleżanką/kolegą (tutorem) i wykonuje wyzwania przez okres 4 tygodni (program zawiera 16 wyzwań podstawowych i 4 dodatkowe). Zadania te wykonywane są przez uczniów podczas wyznaczonej przerwy pomiędzy lekcjami. W ramach programu uczniowie (uczestnicy i tutorzy) biorą udział również w spotkaniach grupowych. Podczas wykonywania wyzwań uczniów wspiera osoba prowadząca program w danej szkole (opiekun). Przeprowadza ona również spotkania grupowe, zgodnie z załączonymi scenariuszami.

Program może być prowadzony przez nauczyciela, psychologa, pedagoga szkolnego lub innego specjalistę (opiekuna). Do zadań opiekuna Tutoringu Koleżeńskiego należą: rekrutacja uczestników i tutorów, dobranie ich w pary, prowadzenie spotkań grupowych i odpraw dla tutorów, przekazywanie zadań do wykonania w trakcie przerw oraz wspieranie par w razie pojawiających się trudności.

Tutoring Koleżeński przeznaczony jest przede wszystkim dla szkół integracyjnych.
Program może być realizowany również w dowolnej szkole podstawowej, w której znajdują się uczniowie, którzy mogą potrzebować wsparcia w radzeniu sobie ze zmianami, jakie pojawiają się w IV klasie szkoły podstawowej.

Program PEERS® to 16-tygodniowy warsztat umiejętności społecznych dla nastolatków i dorosłych ze spektrum autyzmu, którzy są zainteresowani nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji koleżeńskich oraz innych bliskich relacji. Na każdym spotkaniu uczestnicy programu uczą się i ćwiczą w praktyce umiejętności takie jak prowadzenie rozmowy, planowanie spotkań ze znajomymi, używanie humoru czy radzenie sobie z konfliktami. W program zaangażowani są również dorosłe osoby z otoczenia uczestnika (np. rodzic, partner lub członek rodziny) pełniące funkcję tutorów. Pomagają oni uczestnikom utrwalić i zastosować nowo nabyte umiejętności do nawiązywania i utrzymywania relacji koleżeńskich.

Program PEERS został opracowany przez dr Elizabeth A. Laugeson i współpracowników na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Do warunków polskich został zaadaptowany przez Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”, pod kierownictwem dr. Mateusza Płatosa.

Badania objęły tłumaczenie i adaptację kulturową materiałów do prowadzenia warsztatów, badania pilotażowe oraz właściwe badanie skuteczności warsztatów. Wyniki potwierdziły skuteczność polskiej adaptacji programu PEERS® w zakresie podnoszenia umiejętności społecznych, wiedzy na ich temat, a także zwiększenia częstości spotkań towarzyskich u nastolatków i dorosłych ze spektrum autyzmu.

Szczegółowe wyniki zostaną opublikowane już wkrótce w międzynarodowych czasopismach naukowych.

Więcej informacji na temat badań można znaleźć w zakładce Program PEERS -> skuteczność.

Celem projektu było przygotowanie i pilotaż programu wsparcia rówieśniczego dla osób ze spektrum autyzmu – Wolontariatu Koleżeńskiego „Mary i Max”. Projekt umożliwił przygotowanie założeń i materiałów niezbędnych do prowadzenia wolontariatu koleżeńskiego, które nasze Stowarzyszenie i współpracujące z nami organizacje wykorzystujemy do dzisiaj.

Najważniejszymi rezultatami projektu były:

1. Podręcznik zawierający szczegółowe wytyczne prowadzenia rekrutacji, szkoleń wprowadzających, opieki nad parami czy rozwiązywania bieżących problemów.

2. Aplikacja do obsługi programu, która stanowi platformę do komunikacji między uczestnikami, wolontariuszami oraz opiekunami par. Aplikacja wspiera również rekrutację do programu.

3. Pilotaż Wolontariatu Koleżeńskiego, w którym wzięło 29 par osób w spektrum autyzmu i wolontariuszy.

Badanie dostarczyło wstępnych dowodów na skuteczność Wolontariatu Koleżeńskiego w trzech obszarach:

1. Zmniejszenie poczucia osamotnienia

   1. 74% uczestników stwierdziło, że czują się mniej samotni

   2. 79% uczestników poznało osobę, z którą mogą szczerze porozmawiać

2. Zwiększenie aktywności społecznej i kulturalnej

   1. 70% uczestników zaczęło spędzać więcej czasu z innymi ludźmi

   2. 60% uczestników częściej brało udział w wydarzeniach kulturalnych

3. Podniesienie samooceny i poczucia kompetencji

   1. 63% uczestników stwierdziło, że czują się bardziej pewni siebie w kontaktach z innymi

   2. 65% uczestników stwierdziło, że czują się bardziej lubiani i akceptowani przez innych

   3. 63% uczestników myślało o sobie bardziej pozytywnie

Ogólnopolski Spis Autyzmu (OSA) było badaniem sytuacji osób w spektrum autyzmu w Polsce.

Składało się ono z trzech części:

1. Badanie ankietowe OSA – ogólnopolskie badanie skierowane do młodzieży i dorosłych w spektrum autyzmu oraz ich rodzin. Badanie objęło takie obszary jak zdrowie, relacje społeczne, spędzanie czasu wolnego oraz dostęp do edukacji, pracy i wsparcia terapeutycznego. W OSIE wzięło udział ponad 400 osób z całej Polski.

2. OSA – Rozmowy na Żywo – seria rozmów z osobami w spektrum autyzmu na temat tego, co dla nich ważne: ich celów, zainteresowań i kontaktów z innymi. Badanie wykorzystywało metodę wywiadu pogłębionego, a także metody wizualne i kwestionariuszowe.

3. Fokus na Autyzm – cykl czterech spotkań (tzn. „grup fokusowych”) dla rodziców osób z autyzmem, dotyczących wsparcia rówieśniczego oraz roli przyjaźni w okresie dorastania. Spotkania pozwoliły nam przygotować założenia kolejnej edycji Wolontariatu Koleżeńskiego „Mary i Max”.

Badanie zostało przeprowadzone przez Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max” (lider projektu), Uniwersytet Warszawski (Wydział Psychologii), Akademię Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu (Wydział Wychowania Fizycznego, Sportu i Rehabilitacji) oraz firmę Titanis sp. z o.o.

Raport został opublikowany w formie papierowej oraz elektronicznej w 2016 roku.

Pobierz raport

Publikacje polskojęzyczne

Płatos, M., & Wojaczek, K. (2021). Od pomysłu do zmiany społecznej. Możliwości i bariery rozwoju innowacji społecznych w Polsce na przykładzie rozwiązań dla osób ze spektrum autyzmu. Przegląd Psychologiczny, 64 (1).

Płatos, M. (2021). Warsztaty umiejętności społecznych PEERS® jako wystandaryzowana i oparta na dowodach metoda terapeutyczna dla nastolatków i dorosłych ze spektrum autyzmu. Kwartalnik „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania”, III-IV(40-41), s. 118-130.

Płatos M. (2016, red.). Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”.

Płatos, M., Wojaczek, K., Zawisny A. (2014). W stronę przyjaźni zorganizowanej. Wolontariat koleżeński jako brakujący element kompleksowego systemu wsparcia osób z autyzmem. W: E. Pisula, P. Tomaszewski (red.), Społeczne i kulturowe aspekty niepełnosprawności. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Płatos M., Wojaczek K., Woźniak-Rekucka P., Zawisny A. (2012). Wolontariat koleżeński – szansa na społeczne wsparcie osób z autyzmem. Dziecko autystyczne, tom XX, nr 1.

Publikacje anglojęzyczne

Płatos, M., & Wojaczek, K. (2021). From idea to social change. Opportunities and barriers to the development of social innovations in Poland on the example of solutions for people on the autism spectrum. Przegląd Psychologiczny, 64 (1).

Płatos, M., & Pisula, E. (2021). Friendship understanding in males and females on the autism spectrum and their typically developing peers. Research in Autism Spectrum Disorders, 81, 101716.

Płatos, M., & Pisula, E. (2019). Service use, unmet needs, and barriers to services among adolescents and young adults with autism spectrum disorder in Poland. BMC health services research, 19(1), 587.

Płatos, M., & Wojaczek, K. (2018). Broadening the scope of peer-mediated intervention for individuals with autism spectrum disorders. Journal of autism and developmental disorders, 48(3), 747-750.